Η έκθεση “Πως να χτίσετε ένα κέντρο κράτησης”, είναι προσβάσιμη εδώ
Διαβάστε τη συνοπτική περιγραφή εδώ
Μετά την καταστροφή του καμπ της Μόριας —που υπήρξε ένα σύμβολο της αποτυχίας της Ευρώπης να ανταποκριθεί με όρους ανθρωπισμού στη μετανάστευση— η ελληνική κυβέρνηση, με την πλήρη υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχει στραφεί προς ένα νέο μοντέλο ελέγχου και διαχείρισης της μετανάστευσης. Ένα μοντέλο που δίνει προτεραιότητα στην απομόνωση αντί της ένταξης, στην επιτήρηση αντί της υποστήριξης και στην αορατότητα αντί της δημόσιας λογοδοσίας.
Η Κλειστή Ελεγχόμενη Δομή της Βαστριας, που πλησιάζει την ολοκλήρωσή της στο νησί της Λέσβου, ενσαρκώνει αυτή τη μετατόπιση. Σχεδιασμένη για έως και 5.000 διαμένοντες—συμπεριλαμβανομένων οικογενειών, ασυνόδευτων ανηλίκων και ευάλωτων ατόμων— η εγκατάσταση συγκεντρώνει όλες τις διαδικασίες ασύλου και απέλασης σε μία απομονωμένη, αυστηρά ελεγχόμενη τοποθεσία. Η Βάστρια προορίζεται για παρατεταμένη κράτηση ανθρώπων που δεν έχουν διαπράξει κανένα έγκλημα και απέχει πολύ από το να μπορεί να θεωρηθεί χώρος φιλοξενίας ή προσωρινής υποδοχής.
Αυτή η λειτουργία ευθυγραμμίζεται με το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο του 2024, το οποίο προωθεί ταχείες διαδικασίες στα σύνορα με περιορισμένες νομικές εγγυήσεις. Με βάση αυτό το μοντέλο, η κράτηση γίνεται ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Οι αποφάσεις για το άσυλο επιταχύνονται, οι απελάσεις απλοποιούνται, οδηγώντας σε ένα διευρυμένο καθεστώς διοικητικής κράτησης, όπου τα σύνορα μετατρέπονται από σημεία εισόδου σε ζώνες αποκλεισμού και εγκλεισμού.
Η κατασκευή της Βάστριας προχώρησε παρά τις σοβαρές νομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές ανησυχίες και ενστάσεις. Σε διάστημα τεσσάρων ετών, το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου παρέκαμψε ζητήματα περιβαλλοντικής προστασίας, αγνόησε τις τοπικές αντιδράσεις και παραμέρισε νομικές αποφάσεις μέσω αποσπασματικών τροποποιήσεων και τεχνικών ανασχεδιασμών. Όποτε προέκυπτε εμπόδιο, το σχέδιο προσαρμοζόταν ώστε να διατηρείται μία εικόνα νομιμότητας, αποφεύγοντας τον έλεγχο.
Ένα ακόμη κρίσιμο ζήτημα είναι η τοποθεσία της δομής μέσα σε πευκοδάσος, στο κέντρο του νησιού. Ένα οικοσύστημα ιδιαίτερα ευάλωτο σε δασικές πυρκαγιές, που θα αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για όσους ζουν και εργάζονται στην εγκατάσταση. Η δομή έχει σχεδιαστεί χωρίς οδό εκκένωσης. Παρά τις νομικές απαιτήσεις, η τελική χάραξη της οδού παραμένει απροσδιόριστη, θέτοντας σε σοβαρό κίνδυνο χιλιάδες μελλοντικούς έγκλειστους.
Η αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να ολοκληρώσει τη Βάστρια αντικατοπτρίζει όχι μόνο τη θέλησή της να ανταποκριθεί τις υποχρεώσεις της απέναντι στην ΕΕ, η οποία χρηματοδοτεί το έργο, αλλά και μια ευρύτερη πολιτική ατζέντα που χρησιμοποιεί τον εγκλεισμό των μεταναστών ως επίδειξη ελέγχου. Ωστόσο, το κοινωνικό, περιβαλλοντικό και ηθικό κόστος είναι υψηλό —και το επωμίζονται τόσο οι αιτούντες άσυλο όσο και οι τοπικές κοινότητες.
Το διακύβευμα ξεπερνά το άνοιγμα μιας και μόνο εγκατάστασης. Η Βάστρια αντιπροσωπεύει την εδραίωση ενός μοντέλου που αντιμετωπίζει τη μετανάστευση ως απειλή για την ασφάλεια αντί ως κοινωνικό ζήτημα. Κανονικοποιεί την παρατεταμένη κράτηση, περιορίζει την προστασία δικαιωμάτων και επεκτείνει τον τιμωρητικό ρόλο των συνόρων.
Η οργάνωση Community Peacemaker Teams εφιστά την προσοχή σε αυτόν τον επικίνδυνο μετασχηματισμό. Εγκαταστάσεις όπως αυτή στη Βάστρια δεν είναι ουδέτερα εργαλεία άσκησης πολιτικής —είναι μέσα αποκλεισμού. Σε έναν κόσμο που ορίζεται όλο και περισσότερο από τον εκτοπισμό, οφείλουμε να αντισταθούμε σε μοντέλα που προτάσσουν τον εγκλεισμό αντί της ενσωμάτωσης και να εργαστούμε για συστήματα που προασπίζουν την αξιοπρέπεια, τη δικαιοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα για όλους.
Η έκθεση “Πως να χτίσετε ένα κέντρο κράτησης”, είναι προσβάσιμη εδώ
