Για την Δίκη των 15 της ΒΙΑΛ

Ειδικά όταν βρίσκονται κατηγορούμενοι μετανάστ(ρι)ες η πρόσβαση σε μια δίκαιη δίκη μετατρέπεται σε συνεχή αγώνα για τους ίδιους αλλά και για όσους τους υποστηρίζουν, συνηγόρους και αλληλέγγυους.
Facebook
Twitter
Email
WhatsApp
Print
Αρκετοί άνθρωποι κρατούν μια πινακίδα που γράφει ΔΩΡΕΑΝ ΤΟ ΦΙΑΛΙΟ 15 στα Αγγλικά, Ελληνικά, Αραβικά και Φαρσί.
Ακτιβιστές κρατούν πινακίδα για την υποστήριξη της ΒΙΑΛ 15 στο δικαστικό μέγαρο της Μυτιλήνης.

Türkçe okuyun

Ως AMS εκτιμούμε πως η ποινικοποίηση της μετανάστευσης και των μεταναστών είναι ένα καίριο ζήτημα στον τρόπο που Ελλάδα και Ε.Ε. «διαχειρίζονται» το μεταναστευτικό ζήτημα και πολλές «μαύρες σελίδες» αδικίας και συστηματικών διακρίσεων έχουν γραφτεί μέσα στους τέσσερις τοίχους των δικαστικών αιθουσών. Για το λόγο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία να υπάρχουν παρατηρητές στις δίκες ώστε να συγκρίνουν και να αποκαλύπτουν παρατυπίες, αδικίες, παραβίασες εγχώριων και διεθνών νομοθεσιών. Παράλληλα η παρουσία των παρατηρητών να συμβάλλει στην ανάγκη υλικής και ηθικής υποστήριξής ανθρώπων που κατηγορούνται, δείχνοντας σε δικαστές εισαγγελείς και αστυνομία ότι δεν δρουν ερήμην, αυξάνοντας τις πιθανότητες οι κατηγορούμενοι να λάβουν μια δίκαιη δίκη. Σε αυτό το πλαίσιο είμασταν παρόντες τη δίκη για τον εμπρησμό της ΒΙΑΛ.

Το 2020 ήταν μια χρονιά που σημαδεύτηκε από εξεγέρσεις μεταναστών και εκτεταμένες καταστροφές των κέντρων κράτησης των νησιών του Αιγαίου και στην ηπειρωτική χώρα. Μια από τις αιτίες αυτής της τάσης είναι πως η πανδημία του covid-19 έκανε ακόμα πιο δύσκολη τη ζωή των μεταναστ(ρι)ών μέσα στα κέντρα κράτησης. Για παράδειγμα ,στη Χίο στις 18 Απριλίου, στη Λέσβο στις 8 Σεπτεμβρίου και στη Σάμο στις 15 Σεπτεμβρίου, οι πυρκαγιές έβαλαν στο στόχαστρο κέντρα κράτησης , που σταδιακά μετατρέπονταν σε φυλακές, με το πρόσχημα του κλειδώματος του Covid-19.

Την Τρίτη 22.6.2021, λίγες μέρες μετά τη Δική των 6 της Μόριας, μια ακόμα δίκη για εμπρησμό και καταστροφές σε κέντρο κράτησης ξεκινάει. Αυτή τη φορά οι καταστροφές αφορούν το ΚΥΤ (Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης ) της Χίου γνωστό με το όνομα ΒΙΑΛ. Για τον εμπρησμό και τις καταστροφές κατηγορούνται 15 άνδρες, διαφόρων εθνικοτήτων, οι οποίοι είχαν συλληφθεί από διαφορετικούς αστυνομικούς σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Η δίκη πραγματοποιήθηκε στο δικαστήριο της Μυτιλήνης (Λέσβος) και είχε συνολική διάρκεια τριών ημερών (22,23 και 29 Ιουνίου).

Το χρονικό των γεγονότων

Το ξέσπασμα της πανδημίας του covid-19 έκανε πολύ πιο δύσκολη την ήδη άσχημη κατάσταση που επικρατούσε σε όλα τα κέντρα κράτησης μεταναστών. Τα ΚΥΤ λειτουργούσαν χωρίς καμιά φροντίδα για υγειονομική προστασία για την διασπορά του  ιού και σε καθεστώς υγειονομικού αποκλεισμού, που περιόρισε ακόμα παραπάνω την κινητικότητα των μεταναστών έξω από αυτά εντείνοντας τον αποκλεισμό τους, Στη ΒΙΑΛ στη Χίο λίγες μέρες πριν σημειωθούν τα επεισόδια για τα οποία κατηγορούνται οι 15 άνδρες, μια γυναίκα από το Ιράκ είχε μεταφερθεί στο νοσοκομείο σοβαρά άρρωστη και στη συνέχεια μεταφέρθηκε πίσω στη ΒΙΑΛ όπου και έχασε τη ζωή της από αδιευκρίνιστα αίτια. Ωστόσο οι μετανάστες που μένουν στη ΒΙΑΛ θεώρησαν και πιθανόν να είναι η αλήθεια, ότι η γυναικά πέθανε από covid. Τα επεισόδια ξεκίνησαν το ίδιο βράδυ (18.4.2020), σαν αντίδραση στον θάνατο της γυναίκας αλλά και ενάντια στις άθλιες συνθήκες κράτησης που επικρατούσαν στην ΒΙΑΛ και θέτουν σε κίνδυνο τη ζωές όλων όσων ζουν εκεί.

Οι Συλλήψεις, Ανακρίσεις και η Δίκη

Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων καταστράφηκαν ένα αυτοκίνητο της αστυνομίας, μία καντίνα, κοντέινερ από της εγκαταστάσεις της EASO (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασύλου) και μια μεγάλη σκηνή (Rub hall). Αστυνομικές δυνάμεις κινητοποιούνται και επιτίθονται με χημικά στο πλήθος για να τους διαλύσουν. Δεν υπήρξαν τραυματισμοί μεταναστ(ρι)ων και αστυνομικών. Τις επόμενες μέρες  η αστυνομία προσπάθησε να βρει και να αποδώσει τις ευθύνες για τις καταστροφές σε άτομα. Δεδομένου ότι τα επεισόδια γίνονται νύχτα με χαμηλό φωτισμό και πολλά από τα άτομα είχαν καλυμμένα τα πρόσωπα τους η διαδικασία αναγνώρισης είναι σχεδόν αδύνατη.

Καμιά σύλληψη δεν πραγματοποιείται τη στιγμή που συμβαίνουν τα επεισόδια, οι συλλήψεις ξεκινάνε δύο μέρες μετά και ολοκληρώνονται μετά από 20 μέρες. Ο μοναδικός αστυνομικός που αναγνώρισε πρόσωπα από τους κατηγορούμενους αναφέρει πως τους ταυτοποίησε από αρχείο της υπηρεσίας του (διεύθυνση ασφαλείας Χίου). Οι κατηγορούμενοι μετανάστες καταθέτουν με τη σειρά τους ότι οι συλλήψεις έγιναν με μοναδικό κριτήριο ότι ζουν στον τομέα του camp που είναι αποκλειστικά μόνους άνδρες (single men sector) χωρίς άλλα στοιχεία. Κατά τη διαδικασία της ανάκρισης κάποιοι από κατηγορούμενοι αναφέρουν πως δεν καταλάβαιναν τι συμβαίνει γιατί ο μεταφραστής δεν μιλούσε την ίδια διάλεκτο με αυτούς, με αποτέλεσμα οι καταθέσεις τους είναι εντελώς ανακριβής.

Μετά από την ανακριτική διαδικασία οι κατηγορούμενοι προφυλακίστηκαν και παραπέμφθηκαν σε δίκη (σε μεικτό ορκωτό δικαστήριο) με τις κατηγορίες:

(1)Εμπρησμός με κίνδυνος ανθρώπινης ζωής και καταστροφή περιουσίας (κακούργημα), και τα πλημμελήματα της:

(2) επικίνδυνης σωματική βλάβη εναντίον αστυνομικών,

(3) παρεμπόδιση αστυνομικού έργου με χρήση βίας,

(4) καταστροφή περιουσίας κοινής ωφέλειας,

(5) διατάραξη κοινής ειρήνης,

(6)συμμετοχή σε εγκληματική συμμορία.

Ένα από τους κατηγορουμένους κατηγορήθηκε επιπλέον για οπλοφορία, καθώς κατά τη σύλληψή του βρέθηκε ένα μαχαίρι στη σκηνή του.

Η Δίκη ξεκίνησε στις 22.6.2020 σε μια δικαστική αίθουσα ακατάλληλη, σύμφωνα με τους συνηγόρους υπεράσπισης, λόγω μεγέθους, για τη διεξαγωγή της συγκεκριμένης δίκης. Το αίτημα έγινε δεκτό από την έδρα και την επόμενη μέρα η δίκη συνεχίστηκε σε άλλη, μεγαλύτερη αίθουσα. Από τους 15 κατηγορούμενους για την υπόθεση στο δικαστήριο βρέθηκαν 14 καθώς ο ένας διέφυγε της σύλληψης. Την δεύτερη μέρα 23.6.2020 το δικαστήριο έκρινε έναν κατηγορούμενο από τους 14 ως ανήλικο, κάνοντας δεκτή την ένσταση του Δικηγόρου υπεράσπισης, ο νεαρός θα δικαστεί αργότερα από δικαστήριο αρμόδιο για ανήλικους και μέχρι τότε αφήνεται ελεύθερος με περιοριστικούς όρους. Όμως μέχρι την αναγνώριση της ανηλικότητας του από το δικαστήριο ο νεαρός είχε ακολουθήσει τη διαδικασία της προφυλάκισης για 14 μήνες ως ενήλικας, ενώ η μέγιστη προφυλάκιση για ανηλίκους είναι 6 μήνες.

Η δική συνεχίστηκε με 13 πλέον κατηγορούμενους. Η διαδικασία αναγνώρισης των κατηγορουμένων από τον μοναδικό μάρτυρα που αναγνώρισε πρόσωπα υπήρξε κάτι παραπάνω από προβληματική. Για την ακρίβεια δεν ήταν αναγνώριση. Δηλαδή, η πρόεδρος του δικαστηρίου φώναζε να ονόματα των κατηγορουμένων προς αναγνώριση, ο κάθε κατηγορούμενος που άκουγε το όνομά του σήκωνε το χέρι του μπροστά στον μάρτυρα κατηγορίας (!) και ο μάρτυρας κατηγορίας επιβεβαίωνε πως τον αναγνωρίζει. Με αυτόν τον τρόπο «αναγνώρισε» 9 από τους 13 κατηγορούμενους.

Μετά από τη διαδικασία αναγνώρισης ο μάρτυρας κατηγορίας ανέφερε πως οι κατηγορούμενοι λειτουργούσα σαν όχλος πετώντας αντικείμενα και πέτρες στους αστυνομικούς, όμως δεν είδε κανέναν να βάζει φωτιά ή να εκτοξεύει φλεγόμενα αντικείμενα. Κατά συνέπεια η σοβαρή κατηγορία του εμπρησμού (κακούργημα) δεν φαίνεται να ευσταθεί. Οι υπόλοιποι μάρτυρες κατηγορίας που παρουσιάστηκαν στο δικαστήριο δεν αναγνώρισαν κανέναν από τους κατηγορουμένους, και είχαν αντιφατικές καταθέσεις για τα γεγονότα.

Η κατάθεση (στο στάδιο της ανάκρισης) του μάρτυρα κατηγορίας που αναγνώριζε τους υπολοίπους 4 από τους 13 κατηγορούμενους, στη δίκη της ΒΙΑΛ αν και διαβάστηκε στην αίθουσα δεν λήφθηκε επί της ουσίας υπόψιν καθώς ο μάρτυρας δεν προσήλθε στο δικαστήριο για να εξετασθεί από την έδρα και τους συνηγόρους της υπεράσπισης ως όφειλε, σύμφωνα με τον νόμο.

Αυτή η απόφαση οδήγησε και στην αθώωση από όλες τις κατηγορίες των 4 από τους 13 κατηγορουμένους. Οι υπόλοιποι 9 κρίθηκαν αθώοι για (1) Εμπρησμό με κίνδυνος ανθρώπινης ζωής και (4)καταστροφή περιουσίας, (2) επικίνδυνης σωματική βλάβη εναντίον αστυνομικών , (6)συμμετοχή σε εγκληματική συμμορία . Όμως κρίθηκαν ένοχοι για (3) παρεμπόδιση αστυνομικού έργου με χρήση βίας, (5) διατάραξη κοινής ειρήνης. Ένας από τους 9 κρίθηκε επιπλέον ένοχος για φθορά ξένης περιουσίας με χρήση φωτιάς (πλημμέλημα) και ένας ακόμα για οπλοφορία.

Έχοντας ήδη εκτίσει ήδη 14 μήνες προφυλακισμένοι, αφέθηκαν όλοι ελεύθεροι, με περιοριστικούς όρους και μικρή χρηματική αποζημίωση (600ευρώ).

Συγκριτική ανάλυση επί της διαδικασίας και επί των αποφάσεων

Έχοντας ήδη την εμπειρία από προηγούμενες δίκες με παρόμοια χαρακτηριστικά, και ιδιαίτερα την πρόσφατη δίκη στο δικαστήριο της Χίου για τον εμπρησμό της Μόριας (υπόθεση Moria 6), είναι αναγκαίο να προχωρήσουμε σε συγκρίσεις, και αυτό διότι σε δύο δίκες με παρόμοιες κατηγορίες (το κακούργημα του εμπρησμού), πλαίσιο (εξέγερση, επεισόδια σε κέντρο κράτησης σε κατάσταση υγειονομικού αποκλεισμού) και στοιχεία είχαμε δύο διαφορετικά και αντικρουόμενα αποτελέσματα. Στη μία περίπτωση καταδίκη, χωρίς ελαφρυντικά για το κακούργημα του εμπρησμού (Moria 6)και στην άλλη αθώωση (ΒΙΑΛ 15).

Επί της διαδικασίας:  

Δόθηκε επαρκής χρόνος και χώρος για την εξέταση των μαρτύρων (κατηγορίας και υπεράσπισης), τόσο από την έδρα όσο και από τους συνηγόρους υπεράσπισης, ώστε να φωτιστούν τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στις 18.4.2020 στη ΒΙΑΛ.

Επιπλέον η μετάφραση από και προς κατηγορουμένους , αν και θα μπορούσε να είναι πολύ πιο λεπτομερής ώστε να μπορούν οι κατηγορούμενοι να συμμετέχουν πιο ενεργά στην ίδια τους δίκη,  ήταν μάλλον επαρκής.

Στη δίκη για την υπόθεση Moria 6, απαγορεύτηκε, με πρόφαση τα μέτρα για τον covid-19, η παρουσία παρατηρητών και δημοσιογράφων εντός της δικαστικής αίθουσας! Στην περίπτωση της υπόθεσης ΒΙΑΛ 15,επιτραπηκε σε δύο παρατηρητές η παρουσία εντός της δικαστικής αίθουσας αν και με πολύ στενή επιτήρηση από την αστυνομία.

Επί των αποφάσεων:

Στην περίπτωση της υπόθεσης Moria 6, παρά τα έγγραφα που προσκόμισαν οι συνήγοροι υπεράσπισης για να υποστηρίξουν πως 3 από τους 4 κατηγορούμενους ήταν ανήλικοι όταν συνελήφθησαν αυτά με τρόπο εντελώς αυθαίρετο δεν λήφθηκαν υπόψιν από το δικαστήριο και οι νεαροί δικάστηκαν και καταδικάστηκαν ως ενήλικες, χωρίς καν να ληφθεί υπόψιν το ελαφρυντικό της μετεφηβικής ηλικίας. Στην περίπτωση της ΒΙΑΛ 15 τα έγγραφα έγιναν δεκτά και ο ένας κατηγορούμενος εξαιρέθηκε από το δικαστήριο ως ανήλικος.

Η σημαντικότερη, ίσως διαφορά μεταξύ των δύο δικών ήταν το γεγονός πως ή κατάθεση του μάρτυρα κατηγορίας που αναγνώρισε 4 από τους κατηγορούμενους στη δική της ΒΙΑΛ 15 δεν λήφθηκε υπόψιν καθώς ο μάρτυρας δεν εμφανίστηκε στο δικαστήριο. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη στην δίκη των Moria 6 όπου ο βασικός μάρτυρας κατηγορίας που αναγνωρίζει πρόσωπα, δεν προσήλθε στο δικαστήριο ως όφειλε, όμως η κατάθεση του έγινε δεκτή από το δικαστήριο και επί της ουσίας σήμανε την καταδίκη των 4 εφήβων για την υπόθεση Moria 6. Γίνεται έτσι σαφές  ότι η εφαρμογή των βασικών νομικών εγγυήσεων είναι αυθαίρετη και αφήνεται στη διακριτική ευχέρεια των προεδρευόντων δικαστών και των εισαγγελέων.

Συμπερασματικά, η παρατήρηση των δικών αποδεικνύει πως οι νόμοι εφαρμόζονται ή δεν εφαρμόζονται διαφορετικά από το κάθε δικαστήριο, γεγονός που καθιστά το σύστημα απονομής δικαιοσύνης ιδιαίτερα προβληματικό. Ειδικά όταν βρίσκονται κατηγορούμενοι μετανάστ(ρι)ες η πρόσβαση σε μια δίκαιη δίκη μετατρέπεται σε συνεχή αγώνα για τους ίδιους αλλά και για όσους τους υποστηρίζουν, συνηγόρους και αλληλέγγυους. Ελπίζουμε το παράδειγμα της δίκης της ΒΙΑΛ 15 να χρησιμοποιηθεί στο εφετείο για την υπόθεση Moria 6 και να λάβουν μια δίκη ανάλογη των περιστάσεων που θα αποκαταστήσει την αδικία εις βάρος τους. Μέχρι τότε, δεν θα σταματήσουμε να απαιτούμε με κάθε τρόπο  ίσα δικαιώματα για όλους και όλες, γνωρίζοντας πόσο δύσκολο είναι αυτό στην εφαρμογή του.

Read More Stories

A compilation of the logos of the undersigned organizations

Οκτώ χρόνια βίας, διακρίσεων, διαχωρισμών και αποκλεισμών

Στην όγδοη επέτειο της Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, καταγγέλλουμε τη συνεχή αποτυχία της Τουρκίας και των κρατών της ΕΕ να τηρήσουν τις διεθνείς υποχρεώσεις τους όσον αφορά τους μετανάστες και τους πρόσφυγες και ενισχύουμε την κοινή μας δέσμευση να αμφισβητήσουμε όλες τις επίσημες και ανεπίσημες πολιτικές που οδηγούν στις διακρίσεις, τον διαχωρισμό και εν τέλει τον αποκλεισμό των μεταναστ(ρι)ών.

An image of the Moria camp on fire, with text overlay that reads Free Moria 6 Trial 04.03.2024

Μετά τη φωτιά στη Μόρια το 2020, το δικαστικό σκάνδαλο συνεχίζεται – Απαιτούμε μια δίκαιη και διαφανή δίκη, στις 4 Μαρτίου 2024, στη Λέσβο.

Τέσσερις έφηβοι από το Αφγανιστάν κρατούνται επί 3,5 χρόνια, παρά τις σαφείς αποδείξεις για την αθωότητά τους. Γίνονται αποδιοπομπαίοι τράγοι μιας αποτυχημένης μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ.

Μετάβαση στο περιεχόμενο