Η δίκη των 4 από τους 6 εφήβους Αφγανούς – καταγωγής Χαζαρά – που κατηγορήθηκαν για το κάψιμο του ΚΥΤ της Μόριας τον περασμένο Σεπτέμβριο, που είναι και γνωστή η υπόθεση ως οι 6 της Μόριας, πραγματοποιήθηκε στις 11 Ιουνίου 2021 στο δικαστήριο της Χίου. Παρά το γεγονός ότι 5 από τους 6 ήταν ανήλικοι, μόνο 2 από αυτούς αναγνωρίστηκαν και δικάστηκαν στο Δικαστήριο Ανηλίκων της Μυτιλήνης. Η υπόθεση των 2 εκδικάστηκε τον Μάρτιο του 2021 και καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης 5 ετών.
Οι τέσσερις έφηβοι από το Αφγανιστάν – καταγωγής Χαζαρά– καταδικάστηκαν για «εμπρησμό θέτοντας σε κίνδυνο τις ζωές αγνώστου αριθμού ανθρώπων», «καταστροφή δημόσιες περιουσίας» και «ένταξη σε εγκληματική συμμορία». Πριν από την δίκη, πάνω από εβδομήντα ομάδες αλληλεγγύης και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, υπέγραψαν ανοιχτό κάλεσμα αλληλεγγύης για μια δίκαιη και διαφανή δίκη.
Το δικαστήριο έλαβε χώρα κεκλεισμένων των θυρών, επιτρέποντας μόνο τον μέγιστο αριθμό των 15 ατόμων μέσα στη δικαστική αίθουσα, φαινομενικά λόγω των μέτρων του COVID – 19. Οι αρχές δεν επέτρεψαν την είσοδο σε διαπιστευμένη διεθνή νομική ομάδα παρατήρησης, όπως και σε δημοσιογράφους, ωστόσο, οι 4 κατηγορούμενοι συνοδευόντουσαν από τουλάχιστον 6 αστυνομικούς. Σκανδαλωδώς, η νομική ομάδα υπεράσπισης υποβλήθηκε σε ενδελεχή έρευνα κατά την είσοδο της στη δικαστική αίθουσα.
Το δικαστήριο ξεκίνησε με τρεις διαδικαστικές ενστάσεις από τους δικηγόρους υπεράσπισης. Η πρώτη ένσταση ήταν ότι τρεις από τους τέσσερις κατηγορούμενους θα πρέπει να παραπεμφθεί στο δικαστήριο ανηλίκων, λόγω ότι η ηλικία του ήταν κάτω των 18 την στιγμή της πυρκαγιάς. Παρά το γεγονός ότι η υπεράσπιση παρουσίασε στο δικαστήριο διάφορα έγγραφα που αποδεικνύουν την ηλικία των κατηγορουμένων, η έδρα τα απέρριψε, θεωρώντας αντ’ αυτού ως ειδικό έναν κοινωνικό επιστήμονα με ιστορικό στην εγκληματολογία και την ανθρωπολογία, ο οποίος υποστήριξε ότι είναι ενήλικοι βάση εξέτασης ακτινογραφιών. Ο συγκεκριμένος κοινωνικός επιστήμονας δεν είχε καμία ιατρική εξειδίκευση και καμία τέτοια εξουσία για να κάνει μία τέτοια αξιολόγηση. Η δεύτερη ένσταση, που απορρίφθηκε επίσης, ήταν ότι η δικαστική κλήση που δόθηκε στους κατηγορουμένους, ήταν στα ελληνικά και δεν μεταφράστηκε σε γλώσσα που θα μπορούσαν να κατανοήσουν. Η τρίτη ένσταση που απορρίφθηκε και αυτή και η οποία καθόρισε την έκβαση της υπόθεσης, ήταν το αίτημα των δικηγόρων να μην ληφθεί υπόψιν η κατάθεση του μοναδικού αυτόπτη μάρτυρα επειδή δεν ήταν παρών στο δικαστήριο και δεν έγινε καμία προσπάθεια να βρεθεί.
Από τους 31 μάρτυρες κατηγορίες που κλήθηκαν για ανάκριση, εμφανίστηκαν οι 15 στο δικαστήριο, συμπεριλαμβανομένων των αστυνομικών και των πυροσβεστών, των κατοίκων της Μόριας που έχασαν την περιουσία τους λόγω της πυρκαγιάς, υπαλλήλων της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ασύλου (EASO) και εργαζόμενοι Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που βρισκόντουσαν κοντά στη φωτιά. Όλες οι καταθέσεις τους ήταν τελείως αντιφατικές μεταξύ τους. Οι κατηγορούμενοι κατηγορούνται για την έναρξη μιας πυρκαγιάς στις 8 Σεπτεμβρίου, σε ένα μέρος του ΚΥΤ, που σύμφωνα με την έκθεση της Πυροσβεστικής, δεν είχε κάψει τίποτα μέχρι την επόμενη ημέρα. Όλοι οι μάρτυρες κατηγορίες έκαναν διαφορετικές τοποθετήσεις σχετικά με εκείνες τις ημέρες χάους που επικρατούσαν. Το μοναδικό κοινό σημείο που υπήρξε στις καταθέσεις τους ήταν ότι κανένας μάρτυρας κατηγορίας δεν αναγνώριζε τους τέσσερις κατηγορούμενους.
Γιατί λοιπόν συνελήφθησαν αυτοί οι νέοι άνθρωποι; Που ήταν αυτός ο μάρτυρας κατηγορίας, του οποίου η μαρτυρία διαβάστηκε και λήφθηκε υπόψιν παρά την απουσία του, όπως συνέβη τον Μάρτιο του 2021 κατά τη διάρκεια της ακρόασης για τους άλλους δύο ανήλικους κατηγορούμενους. Από το 2016, μετανάστες – πληροφοριοδότες που συνεργάζονται με την αστυνομία, που ζουν στο ΚΥΤ της Μόριας, έχουν καταφέρει να σπάσουν μαζικές διαμαρτυρίες ή έχουν βοηθήσει το κράτος να ασκήσει διώξεις προς τους έγκλειστους μετανάστ(ρι)ες. Το σύστημα, το οποίο καθιστά τον κάθε μετανάστη εχθρικό προς τον άλλον, και επιβραβεύει αυτόν που θα μαρτυρήσει, με μία γρήγορη διαδικασία ασύλου και την ευκολία να αφήσουν τα νησιά και να κατευθυνθούν προς την ηπειρωτική Ελλάδα πολύ πιο γρήγορα. Ο συγκεκριμένος μάρτυρας έφυγε από την Ελλάδα με το κόστος της καταστροφής 6 ανθρώπινων ζωών.
Είναι τυχαίο ότι και οι 6 νεαροί προέρχονται από την εθνοτική ομάδα των Χαζαρά; Ο μάρτυρας κατηγορίας, πρώην ηγέτης κοινότητας των Αφγανών στη Μόρια, ήταν μέλος της εθνοτικής ομάδας των Παστούν. Η δίωξη των Χαζαρά βρίσκεται ξανά στην επικαιρότητα, με τον όρο της γενοκτονίας. Δυστυχώς, οι διώξεις τους δεν γνωρίζουν σύνορα. Οι Χαζαρά και οι πληθυσμοί από τα αφρικανικά κράτη ήταν εκείνοι που υπέφεραν περισσότερα από τα αυξανόμενα περιστατικά βίας μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στις αρχές του 2020. Στις 21 Απριλίου 2020, η κοινότητα των Χαζαρά διαδήλωσε ενάντια στην βία που αντιμετώπισαν, μετά τον θάνατο ενός 16χρονου αγοριού από μαχαίρι κατά τη διάρκεια μιας μάχης, κατά την οποία 4 άλλοι τραυματίστηκαν σοβαρά. Προφανώς η σχέση μεταξύ των Χαζαρά και των Παστούν είναι πολύ πιο βαθιά για να μπορέσει να καλυφθεί στο συγκεκριμένο άρθρο, αλλά θα ήταν εξίσου άσκοπο να περιμένουμε να επιλυθεί αυτή η σύγκρουση, η οποία μετράει ιστορία άνω του ενός αιώνα, για να βρεθεί η λύση σε ένα στρατόπεδο – κόλαση όπως είναι η Μόρια, πίσω από της φυλακής τα σίδερα.
Και οι τέσσερις μάρτυρες υπεράσπισης που ήταν παρόντες στο δικαστήριο δήλωσαν ότι αισθάνθηκαν ταπεινωμένοι από τον τρόπο με τον οποίο τους φέρθηκαν από την έδρα και ότι τους μιλούσαν πολύ επιθετικά, κάνοντας τους να αισθανθούν σαν να ήταν αυτοί οι οποίοι ξεκίνησαν την πυρκαγιά. Κάθε φορά που ένας μάρτυρας υπεράσπισης ανέφερε τις συνθήκες στο ΚΥΤ της Μόριας, τον διέκοπταν ο εισαγγελέας και ο πρόεδρος του δικαστηρίου, λέγοντας ότι οι συνθήκες δεν είχαν καμία σχέση με την υπόθεση. Ένας μάρτυρας υπεράσπισης, ειδικός στις σχέσεις μεταξύ Χαζαρά και Παστούν, εξήγησε την ιστορία της εχθρικότητας που υπάρχει μεταξύ αυτών των δύο κοινοτήτων, όμως η μαρτυρία του δεν λήφθηκε υπόψιν. Του δόθηκε η απάντηση από την έδρα «Εσύ δεν είσαι από την κοινότητα των Χαζαρά; Πως γνωρίζουμε ότι δεν μισείτε τους Παστούν και δεν κατηγορείτε επίτηδες των ηγέτη των Παστούν;». Ένας άλλος μάρτυρας υπεράσπισης, που ήταν εργαζόμενος Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης, ξένης καταγωγής, διακόπηκε την ώρα της μαρτυρίας της από την ερώτηση «Τι έχετε να πείτε για την ευθύνη της δικής σας κυβέρνησης σχετικά με το ζήτημα;». Ένας Έλληνας δημοσιογράφος επίσης δέχθηκε επίθεση από την έδρα λέγοντας του «Αν είσαι τόσο καλός δημοσιογράφος, γιατί δεν μπορούσες να εντοπίσεις ποιος ξεκίνησε την φωτιά;». Ο τελευταίος μάρτυρας υπεράσπισης, καθηγητής κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, αποπειράθηκε να μιλήσει για τις συνθήκες που επικρατούν στο ΚΥΤ της Μόριας. Ρωτήθηκε από δικαστήριο, «Αποδέχεστε ότι όλο αυτό είναι ένα Ευρωπαϊκό πρόβλημα;»
Στο τέλος της πρώτης μαραθώνιας ημέρας, διάρκειας 12 ωρών, οι τέσσερις νέοι αποχώρησαν με αστυνομικά αυτοκίνητα. Όσοι από εμάς βρισκόμασταν στα δικαστήρια ως αλληλέγγυοι, φωνάξαμε Azadi (Ελευθερία) μαζί με το ελληνικό σύνθημα «Το πάθος για τη λευτεριά είναι δυνατότερο από όλα τα κελιά». Η ετυμηγορία ήρθε την επόμενη μέρα, το Σάββατο 12 Ιουνίου, στις 15:00 το μεσημέρι. Και οι 4 έφηβοι καταδικάστηκαν με ποινή φυλάκισης 10 ετών. Κρίθηκαν ένοχοι για όλες τις κατηγορίες, εκτός από την συμμετοχή σε εγκληματική συμμορία. Οι υπερπροσπάθειες που κατέβαλλε η νομική ομάδα υπεράσπισης απέτυχαν ολοκληρωτικά. Σύμφωνα με τους δικηγόρους, οι οποίοι μίλησαν έξω από το δικαστήριο μετά την ετυμηγορία δήλωσαν πως «Αυτή η άδικη απόφαση είναι ακόμη χειρότερη από την ίδια την τιμωρία, γιατί σκοτώνει τον νόμο και αρνείται την ίδια την ύπαρξη του».
Καθίσταται σαφές ότι η αστυνομία έχει σκοπό να διαλύσει οποιαδήποτε μορφή αλληλεγγύης που συνοδεύει οποιονδήποτε μετανάστη. Όπως αποβιβαστήκαμε από το πλοίο της γραμμής στο λιμάνι της Χίου, αξιωματικοί του λιμενικού κατευθύνθηκαν μόνο σε εκείνους που ταξίδεψαν για να παρευρεθούν στη δίκη, κάνοντας μας έναν «τυπικό έλεγχο», καταγράφοντας τα προσωπικά μας στοιχεία. Μετά από κάποιες ημέρες, δημοσιεύτηκε στον ελληνικό τύπο ένα άρθρο με λανθασμένες πληροφορίες που κατηγορεί τους αλληλέγγυους που βρισκόντουσαν στο δικαστήριο, ότι βρίσκονται υπό αστυνομικές έρευνες για «κατασκοπεία», «λαθρεμπόριο» και άλλες ποινικές κατηγορίες.
Στις 22 Ιουνίου 2021, ξεκίνησε η δίκη των 15 νέων ανθρώπων, στο Δικαστήριο της Μυτιλήνης στη Λέσβο. Η υπόθεση είναι γνωστή ως ΒΙΑΛ 15, και οι κατηγορούμενοι θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για την πυρκαγιά που ξέσπασε στο ΚΥΤ της ΒΙΑΛ στην Χίο τον Απρίλιο του 2020. Και πάλι, τα μέλη της Aegean Migrant Solidarity παρενοχλήθηκαν από τις αστυνομικές δυνάμεις, επειδή προσπάθησαν να παρακολουθήσουν την διαδικαστική διαδικασία. Είναι σαφές ότι η διεξαγωγή των δικαστικών διαδικασιών σε διάφορα νησιά του Αιγαίου είναι μία συνήθης τακτική για που έχει ως σκοπό την διάσπαση της αλληλεγγύης. Παρ’ όλα αυτά, αρκετοί αλληλέγγυοι που βρίσκονται στη Λέσβο παρευρέθηκαν στο δικαστήριο, μαζί με τους δικηγόρους υπεράσπισης από τη Σάμο και τη Χίο.
Παρά το γεγονός ότι δικηγόροι, ακτιβιστές και υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ποινικοποιούνται, οι δυναμικές καταπίεσης που υπάρχουν, ενώνουν όλους αυτούς τους ανθρώπους και τους ενθαρρύνει να δείξουν την αλληλεγγύη τους μεταξύ των νησιών.
