Στη 01 Οκτωβρίου 2025, κατατέθηκε προς δημόσια διαβούλευση η τροποποιητική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που αφορά το υπό κατασκευή Κέντρο Κράτησης στη Βάστρια Λέσβου. Όπως έχει ήδη επισημανθεί από πλήθος φορέων και εμπειρογνωμόνων η κατασκευή και πιθανή λειτουργία του Κέντρου Κράτησης της Βάστριας εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους τόσο για τον πληθυσμό για τον οποίο προορίζεται, μετανάστες καθώς και εργαζόμενους στη δομή, όσο και για το σύνολο του νησιού της Λέσβου, δεδομένης της θέσης της δομής και της έλλειψης πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης από μεγάλο μέρος του πληθυσμού του νησιού. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, πολλές από αυτές ορατές και μη αναστρέψιμες πριν καν ολοκληρωθεί η δομή, είναι ένα μόνο από τα τεράστια ζητήματα που εγείρονται σχετικά με τη Βάστρια. Ζητήματα που αφορούν συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα όπως αυτά της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας, της υγείας, της εκπαίδευσης κ.α. τίθενται εν αμφιβόλω από τον σχεδιασμό και υλοποίηση της εν λόγω της δομής. Ωστόσο, στο χρονικό σημείο που βρισκόμαστε οφείλουμε να στρέψουμε το βλέμμα μας και να εστιάσουμε τις αντιρρήσεις μας στην τροποποιητική ΜΠΕ που τίθεται προς διαβούλευση μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου 2025.
Περιληπτικά τα σημεία των αντιρρήσεων είναι τα παρακάτω:
1. Έλλειψη ουσιαστικής περιβαλλοντικής αξιολόγησης
2. Απουσία Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (ΕΟΑ)
3. Μεγάλοι κίνδυνοι για ανθρώπινες ζωές σε περίπτωση πυρκαγιάς
Το δάσος της Βάστριας χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά υψηλή επικινδυνότητα εκδήλωσης μεγαπυρκαγιάς. Ειδική ανάλυση που έχει εκπονηθεί για την περιοχή δείχνει ότι το πευκοδάσος έχει μέγιστο δυναμικό καύσης και βαθμό επικινδυνότητας 9 έως 10 στην κλίμακα 1–10.Η προτεινόμενη «οδός διαφυγής» διέρχεται μέσα από πυκνή πευκώδη βλάστηση και κινείται παράλληλα με την οδό πρόσβασης σε απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων, συνεπώς δεν παρέχει πραγματική εναλλακτική έξοδο σε περίπτωση ταχείας εξάπλωσης πυρκαγιάς.Στην πράξη, η προτεινόμενη χάραξη ενδέχεται όχι μόνο να μην προσφέρει ασφάλεια, αλλά να οδηγήσει σε εγκλωβισμό χιλιάδων ανθρώπων. Η τοποθέτηση μιας δομής κράτησης σε σημείο τόσο υψηλού κινδύνου παραβιάζει το θεμελιώδες δικαίωμα στη ζωή και στην ασφάλεια, ενώ έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την αρχή της πρόληψης που διέπει την περιβαλλοντική νομοθεσία.
4. Σοβαρά ζητήματα σχετικά με την υδροδότηση της δομής
Η μελέτη παρουσιάζει ανακριβή και ανεπαρκή στοιχεία σχετικά με την υδροδότηση. Η εγκεκριμένη γεώτρηση έχει μικρότερη δυναμικότητα από την απαιτούμενη, ενώ η ύπαρξη δεύτερης “εφεδρικής” γεώτρησης δεν έχει επιβεβαιωθεί. Αναφέρονται δε αόριστα εναλλακτικές λύσεις – μονάδα αφαλάτωσης ή υδροφόρες – χωρίς να έχουν αξιολογηθεί οι περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις.Η απουσία ενιαίου, ρεαλιστικού και αδειοδοτημένου σχεδίου υδροδότησης καταδεικνύει ότι το έργο προχωρά χωρίς να έχουν προβλεφθεί βασικές υποδομές για τη λειτουργία του.
5. «Σαλαμοποίηση» της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης
Από την έναρξη υλοποίησης του έργου ο φορέας έχει αγνοήσει τις προβλεπόμενες περιβαλλοντικές διατάξεις, με αποτέλεσμα την πραγματοποίηση μεγάλους μέρους των εργασιών χωρίς τις απαραίτητες εγκρίσεις και την απαραίτητη επιστασία, δεδομένου και της σημαντικότητας και οικολογικής ευαισθησίας της υπό εξέταση περιοχής.Οι συνεχιζόμενες τροποποιήσεις των περιβαλλοντικών όρων του έργου έρχονταν να καλύψουν τις συνεχείς ελλείψεις που εμφανίζονταν στην περιβαλλοντική αδειοδότηση της κατασκευής και λειτουργίας της δομής και των συνοδών σε αυτή έργων.Έτσι και τώρα, έρχονται υπό διαβούλευση νέες τροποποιήσεις, που ουσιαστικά επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο την υπό μελέτη περιοχή. Μάλιστα στην υπό διαβούλευση μελέτη γίνεται αναφορά και σε μελλοντικές τροποποιήσει όσον αφορά την υδροδότηση της δομής. Η αποσπασματική αυτή προσέγγιση των παρεμβάσεων, εγείρει σοβαρά ζητήματα νομιμότητας, και απαιτείται μία ολική μελέτη των αθροιστικών και συνεργιστικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου και των συνοδών αυτού έργων, αλλά και των υπόλοιπων υπό διαβούλευση έργων στην περιοχή (βλ. ηλεκτρική διασύνδεση του νησιού).
6. Καταπάτηση θεμελιωδών δικαιωμάτων
Η απομακρυσμένη τοποθεσία, η ασφάλεια της πρόσβασης, η έλλειψη επαρκούς ύδρευσης και η εγγύτητα σε περιοχή υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς δημιουργούν ένα περιβάλλον που θέτει σε σοβαρό κίνδυνο, τα δικαιώματα στη ζωή και τη σωματική ακεραιότητα, στην υγεία, σε αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης, σε νομική υποστήριξη και κοινωνική παρακολούθηση.Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι η απομόνωση και η έλλειψη διαφάνειας σε τέτοιες δομές οδηγεί συστηματικά σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Συμπέρασμα
Η υπό διαβούλευση Μελέτη Τροποποίησης των περιβαλλοντικών όρων για το Κέντρο Κράτησης στη Βάστρια παρουσιάζει σοβαρές ελλείψεις, παραλείψεις και ανακρίβειες. Δεν αξιολογεί πλήρως τις πραγματικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, υποβαθμίζει τους κινδύνους πυρκαγιάς και δε διασφαλίζει τις συνθήκες για την προστασία της ζωής και της αξιοπρέπειας των ανθρώπων που θα κρατούνται στη δομή καθώς και των εργαζομένων.
- να απορρίψουν την υπό διαβούλευση ΜΠΕ
- να σταματήσουν άμεσα τις εργασίες
- να ελεγχθούν οι -όποιοι- υπεύθυνοι για τις παραβάσεις της κατασκευής
